ضمانتنامه‌هـای بدون سقف
برای مشاهده تصویر در ابعاد بزرگتر، ماوس را روی آن ببرید براساس قوانین جاری پیمانکاران برای تضمین قراردادهایی که با شرکت‌هـا و موسسات دولتی منعقد نمایند بایستی ضمانتنامه‌هـای بانکی بابت تضمین انجامـ تعهدان و پیش پرداخت به کارفرما ارائه دهند و در صورت ضرورت آنها را تمدید نمایند.
نقش دولت در یک قرن گذشته دچار تغییر و تحولـات زیادی شده است. با اشاعه و توسعه سریع فنّاوری، انفجار جمعیت یا فشارهای فزاینده جمعیتی، دغدغه‌هـای رو به فزونی محیط زیستی، مخصوصاً فشار فزاینده جهت استحاله و ادغامـ در اقتصاد جهانی تحت عنوان جهانی شدن از جمله مواردی است که دولت‌هـا را ناگزیر میسازد واکنش‌هـای مناسب و پاسخ گویی‌هـای لـازمـ را نسبت به آنها اعمال کنند.
بنابراین بازبینی جایگاه و رفتارهای دولت و اینکه نقش دولت‌هـا چه باید باشد و مهمـ‌تـر اینکه چگونه باید ایفای نقش نمایند، ضروری مینماید. و از طرف دیگر، آموزه‌هـای تجربی سایر دولت‌هـا مخصوصاً آنها که در پاسخ گویی به مطالبات مردمـ و انجامـ مسؤولیت‌هـای خود کارآمدتر و موفق‌تـر بوده اند و نقش سازنده‌ای را در فرایند توسعه اقتصادی خود و به ویژه در بسط و گسترش عدالت اجتماعی یا برابری بیشتر اقتصادی و ریشه کن کردن یا کاهش فقر داشته اند و اینکه این آموزه‌هـا چگونه باید به کار گرفته شوند، ازجمله مواردی است که در تبیین تفکری نوین درباره دولت و نقش آن تأثیر داشته است.
یکی از روش‌هـا در فرایند توسعه اقتصادی و گسترش عدالت اجتماعی، انجامـ اصلـاحات در فرایندهای کاری و روش‌هـای جاری در سازمانها و نهادهای دولتی و سعی و تلـاش در شفاف و چابک سازی عملیات دولت است.
اجرای برنامه‌هـای اصلـاح نظامـ اداری نیازمند پیگیری جدی و گزارش دهی مستمر است که با وجود پشتکار نظامـ‌هـای اداری و مدیریتی ناظر بر عملیات دولت، امید است که شاهد تحقق اهداف مد نظر باشیمـ.
بررسی عملکرد دستگاههای پیشگامـ در زمینه اصلـاح نظامـ اداری و آسیب شناسی و بررسی علت مقاومت و عدمـ پیشرفت برخی دستگاهها در این زمینه را ضروتی مهمـ در ایجاد سرعت و صحت در عملکردهای دولت محسوب میگردد.
با توجه به ضرورت مدیریت و رویکرد جامع نگر، در این شرایط لـازمـ است که دولت با تلـاش برای حفظ سرمایه اجتماعی، ارتباط خود را با بخش خصوصی تقویت کرده و مدیریت افکار و اشخاص را در دستور کار قرار دهد.
پاسخگویی دستگاه‌هـای دولتی در همه سطوح کار شناسی و مدیران میانی بایستی مورد رضایت فعالـان اقتصادی باشد، یکی دیگر از مولفه‌هـای لـازمـ برای بهبود اوضاع اقتصاد، این است که شفافیت در دولت مورد توجه قرار گیرد زیرا وجود بدنه فربه و کُند یکی از موانع اصلی در راه خروج از رکود و اجرای عملیات پیشرفت و توسعه اقتصادی است.
برون سپاری و عقد پیمان
یکی از ضرورت‌هـای پیشبرد طرح‌هـا و انجامـ عملیاتی عمرانی، برون سپاری کارها میباشد. در این حالت، بسیاری از عملیات اجرایی طرح‌هـای و پروژه‌هـای مصوب دولت طبق قوانین و مقررات جاری کشور، به پیمانکاران بخش خصوصی، نیمه خصوصی و دولتی واگذار میگردد.براساس قوانین و مصوبات هیات وزیران، برای تضمین پیمان‌هـا یا قراردادهایی که یک طرف آنها دولت است (معاملـات دولتی)، اخذ ضمانت نامه معتبر ضرورت دارد و یکی از ابزارهایی که برای ضمانت این معاملـات پذیرفته شده، ضمانت نامه بانکی است ((آیین نامه تضمین برای معاملـات دولتی مصوب ۴/۸/۱۳۸۲ و اصلـاحی مورخ ۱۷/۴/۱۳۸۳ هیأت وزیران)).
ضمانتنامه چیست ؟
ضمانت نامه بانکی عبارت از تعهد غیر قابل برگشت یک بانک به پرداخت وجه مورد ضمانت در صورت عدمـ ایفای تعهدات تحت قرارداد توسط شخص ثالث(فروشنده یا متعهد انجامـ قرارداد) است.
ضمانت نامه بانکی تعهدی است که بانک در قبال قرارداد متقاضی با کارفرما، صادر مینماید و در صورت درخواست کارفرما به هر دلیل، بانک وجه ضمانت نامه را بدون قید و شرط به کارفرما " ذینفع " پرداخت مینماید.
ضمانت نامه‌هـای بانکی در سطح داخلی و بین المللی اقسامـ مختلفی دارند که حسب توافق طرفین، تنظیمـ و اجرا میشوند.
کارکرد ضمانتنامه
بر مبنای همین قوانین، هر کارفرمایی در نظامـ دولتی، میتواند به منظور اطمینان از انجامـ به موقع و مطلوب تعهدات ناشی از قرارداد، از پیمانکار ضمانت نامه انجامـ تعهدات مطالبه کند. این ضمانت نامه به کارفرما این امکان را میدهد که قبل از انقضای سررسید ضمانت نامه، به صرف اعلـامـ کتبی به بانک، مبنی بر تخلف یا عدمـ انجامـ تعهد پیمانکار از اجرای هر یک از تعهدات ناشی از پیمان، هر مبلغی را تا سقف مقرر در ضمانت نامه مطالبه کند. در صورت مطالبه کارفرما، بدون اینکه احتیاجی به صدور اظهارنامه یا اقدامـ قانونی یا قضایی دیگری باشد، بانک ملزمـ به پرداخت فوری مبلغ مورد مطالبه خواهد بود.
در برخی از قراردادها، بنا بر توافق طرفین، کارفرما یا خریدار ملزمـ به پیش پرداخت بخشی از مبلغ قرارداد میشوند؛ این مبلغ، باید صرف تهیه وسایل و مقدمات و شروع انجامـ تعهدات پیمانکار یا فروشنده شود. با توجه به اینکه ممکن است مبلغ مذکور در هدفی غیر از آنچه در قرارداد ذکر شده است، به کار گرفته شود، ضمانت نامه پیش پرداخت برای کارفرما یا خریدار این اطمینان را ایجاد میکند که در صورت تخلف طرف مقابل، وجه ضمانت نامه را به صرف مطالبه کتبی از بانک و بدون اینکه نیازی به مراجعه به دادگاه باشد، فوراً از بانک صادرکننده ضمانت نامه دریافت کند.
ضمانت نامه‌هـای بانکی در زمره اسناد اعتباری قرار دارند که با صدور و به گردش در آمدن آنها در اقتصاد و تجارت، مشکلـات و معضلـات مالی پروژه‌هـای سبک وسنگین بخشهای مختلف دولتی و خصوصی مرتفع میگردد.
با این توضیح، به اهمیت ضمانت نامه‌هـای بانکی به عنوان یکی از مهمترین اسناد و اوراق بانکی پی میبریمـ.
تمدید ضمانت نامه
هر یک از ضمانت نامه‌هـای بانکی صادره، دارای سررسید معینی است که در متن ضمانت نامه منعکس و قید شده است و این تاریخ نشان دهنده مدت اعتبار ضمانت نامه است. متقاضی ضمانت نامه (مضمون عنه) در درخواست اولیه تقدیمی به بانک همچنین مضمون له (ذینفع) در طول مدت اعتبار ضمانت نامه میتوانند خواهان تمدید مدت ضمانت نامه باشند وبانک صادرکننده نیز موظف است حسب درخواست نامبردگان، نسبت به تمدید ضمانت نامه اقدامـ نماید.
به منظور حفظ حقوق بانک و ذینفع، شعب بانکها موظفند دو ماه قبل از سررسید ضمانت نامه، مراتب را طی مکتوبی به ذینفع (مضمون له) اعلـامـ و یادآوری نمایند چنانچه ظرف ده روز قبل از انقضای مدت ضمانت نامه، تقاضایی مبنی بر تمدید آن از سوی ذینفع به بانک صادرکننده واصل نشود، بانک نسبت به ابطال ضمانت نامه در سررسید، اقدامـ خواهد کرد.
ابطال ضمانت نامه
چنانچه مضمون له طی نامه‌ای با ارسال نسخه اصلی ضمانت نامه و یا مضمون عنه با ارائه نسخه اصلی ضمانت نامه، تقاضای ابطال ضمانت نامه را نمایند؛ شعبه بانک صادرکننده ضمانت نامه،پس از دریافت درخواست ابطال و اوراق ضمیمه، نسبت به ابطال ضمانت نامه اقدامـ و سپرده نقدی و وثائق ضمانت نامه را به متقاضی مسترد میکند.
همچنین، چنانچه ذینفع تا انقضای سررسید ضمانت نامه، وجه الضمان را مطالبه ننموده باشد نیز بانک مجاز است که نسبت به ابطال ضمانت نامه و استرداد سپرده نقدی و وثائق مربوطه اقدامـ نماید.
بنابراین، مدت تعهد بانک بابت ضمانت نامه‌هـای صادره، حداکثر تا سررسید ضمانت نامه میباشد و پس از آن، بانک هیچ گونه تعهدی نسبت به پرداخت وجه الضمان نخواهد داشت.
ولی در نظامـ واقعی عملکرد سازمانهای دولتی در مورد تضامین دریافتی از طرف‌هـای معامله یا پیمانکاران و فروشندگان، مسائلی پیش میآید و سئولـاتی مطرح میگردد که برای آنها، پاسخی وجود ندارد.
همانطوری که از قوانین و مقررات جاری مستفاد میگردد، ضمانتنامه انجامـ تعهدات و پیش پرداخت، بایستی برای مدت اجرای هر پیمان یا قرارداد از طرف مقابل گرفته شود و پس از پایان عملیات و خاتمه پیمان، ضمانتنامه‌هـای مربوطه بایستی آزاد گردد. ولی بنا به ضرورت‌هـای اجرایی در متن این تضامین تصریح شده است که این تضامین به درخواست ذینفع قابل تمدید است و طبق منطق عقلی این تمدید، برای مدت‌هـای کوتاهی است که در این فاصله، پیمان اتمامـ یافته و موضوع پیمان باید تحویل گردد.
سقف مدت برای تمدید ضمانتنامه‌هـا
پرسش مطرح و مهمـ در حال حاضر این است که این تضامین بانکی را چند بار و برای چه مدتی میتوان تمدید کرد؟
تعدادی از پیمانکاران بخش خصوصی و نیمه خصوصی و حتی دولتی، تضامینی را به سازمانها و نهادها دولتی بابت اجرای قراردادها در سالهای گذشته داده اند که برای چند سال و چندین برابر مدت اولیه قرارداد، همچنان در حال تمدید شدن است.
به نظر میرسد این امر نشانه عدمـ شفافیت مقررات، ناکارآمدی در نظامـ مدیریت شرکتهای دولتی و وابسته به دولت باشد. از طرفی نوعی معطلی و خواباندن سرمایه‌هـای ملی است، که فقط سود آن در جیب بانک‌هـا و موسسات اعتباری میرود و در کل بدلیل معطلی بیمورد سرمایه، به زیان جامعه و اقتصاد ملی میباشد
تا حالـا شنیده نشده است که یک مدیر شرکت دولتی بابت ناکارآمدی و ایجاد ضرر و زیان بابت تمدید بیمورد تضامین پیمانکاران،مواخذه شده یا مورد پرسش نظامـ‌هـای نظارتی دولت قرار گرفته باشد.
به نظر نمی رسد بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی هیچگونه آماری از تعداد و حجمـ ریالی تضامین صادر شده بانکها و موسسات اعتباری در طول سال ومدت، تعداد و تکرار تمدید آنها، در دست داشته و یا منتشر کرده باشند.
پیشنهاد میگردد سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی به منظور چابک سازی شرکتهای دولتی و شفافیت عملکرد مدیران و پاسخگو شدن آنها و بالـابردن کارایی و بهره وری، در زمینه ارائه تضامین برای اجرای قراردادها و پیمان‌هـا و روش تمدید و حداکثر تعداد دفعات و مدت تمدید آنها، در مقررات مربوطه تجدید نظر نمایند.
پيوندها
|
| | 
